اهداف فیزیک و میزان تحقق اهداف آموزش فیزیک

اهداف آموزش فیزیک باید به گونه ای باشد که بتوان این علم را با زندگی تلفیق کرد. سوالی که پیش می آید این است که آیا اهداف آموزش فیزیک تامین شده است؟

یکی از مباحثی که در زمینه اهداف آموزش فیزیک باید مد نظر قرار بگیرد و امروزه در رابطه با آن بررسی های دقیق تری انجام شده این است که آیا با شیوه آموزش امروز توانسته ایم این اهداف را تحقق ببخشیم یا نه؟ سیستم آموزش سنتی فیزیک نتوانسته به گونه ای عمل کند که ما به اهداف آموزش فیزیک نزدیک شویم. بنابراین باید نحوه عملکرد را به گونه ای تغییر دهیم که نه تنها افراد و بخصوص دانش آموزان را به این علم علاقه مند نماییم بلکه به آنها نشان دهیم که زندگی روزمره آنها تا چه اندازه با این علم اجین بوده و کاربردی می باشد.

فیزیک چیست 

کلمه فیزیک از کلمه ای یونانی و از کلمه طبیعت گرفته شده است. در واقع می توان فیزیک را علم طبیعت نامید زیرا پدیده های طبیعی را بر اساس چارچوب علمی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد. در واق می توان گفت که بشر از همان بدو تولد به دنبال کشف حقایق فیزیکی و اتفاقات اطراف خود است و این علم از زمان انسان های عصر باستان نیز مورد توجه بوده است.

آشنایی با علم فیزیک

در علم فیزیک به بررسی و تحقیق در رابطه با اثر متقابل ماده و نیرو بر یکدیگر تحقیق و بررسی می شود. همچنین پدیده های طبیعی را می توان بر اساس قوانین فیزیک مطرح و در رابطه با آنها به نتیجه رسید. البته باید به این نکته اشاره داشت که قوانین فیزیک با علوم ریاضی در ارتباط تنگاتنگی بوده و مکمل یکدیگر هستند. هر انسانی اعم از باسواد و یا بی سواد و در هر سن و جنسی با قوانین فیزیک، حتی بدون آنکه خود بداند، سروکار دارد. یکی از قوانین مهم فیزیکی در زندگی انسان را می توان سرپا ایستادن و یا راه رفتن بیان کرد که بدون آن که به آن فکر کنیم و یا در آن تجسسی داشته باشیم، به آن عمل می کنیم و در زندگی ما تاثیرگذار است.

آیا روش های آموزشی، اهداف آموزش فیزیک را دنبال می کند؟

برای رسیدن به اهداف آموزش فیزیک در هر سطحی باید به آموزش های مقدماتی در این زمینه توجه خاص داشت. سوالی که مطرح می شود این است که آیا آموزش فیزیک به همان روش های سنتی می تواند جوابگوی اهداف آن باشد؟ با کمال تاسف باید بگوییم که جواب منفی است زیرا این روش ها نه تنها فیزیک را به طور اساسی به فرد نمی آموزد بلکه هیچ علاقه ای نیز در فراگیری و پیگیری این علم در فرد ایجاد نمی کند.

در واقع هدف از آموزش فیزیک، درک بهتر پدیده های موجود و ارتباط آنها با یکدیگر و زندگی انسان را شامل می شود. باید آموزه ها را با تجربیات واقعی در زندگی تلفیق کرده به گونه ای که بتوانند موفق تر عمل کنند. باید روش های پژوهشی را در آموزش های فیزیک ادغام کرده و نتایج را مورد بررسی قرار داد. بنابراین باید روش های تدریس را با الگوهای آموزشی نوین تلفیق کرد و در نتیجه کارایی آن را بالاتر برد. به منظور دنبال کردن اهداف آموزشی فیزیک باید تغییر و تحولی در سیستم آموزشی سنتی و قدیمی این علم پدید آورد تا بتواند بر اساس دانش و زندگی امروز و نیاز امروز بشریت به این علم مورد استفاده قرار بگیرد.

اهداف آموزشی فیزیک

در واقع هدف اصلی ما از آموزش فیزیک تنها در این خلاصه نمی شود که تعدادی فیزیکدان را وارد جامعه کنیم بلکه باید درک مفهومی و عمیق تری از این علم را به آنها آموزش داده و باید به گونه ای عمل کنیم که افراد حتی در سطح عادی جامعه نیز لزوم فراگیری و نیاز آن را درک کنند.

از اهداف آموزش فیزیک می توان در حیطه دانش آزمایشگاهی و عملی، همچنین حیطه معنایی آن اشاره کرد. البته نباید از نوع عملکرد و نیاز آن در بخش دانشی و تئوریک آن نیز غافل بود.

از اهداف آموزش فیزیک باید به این موارد اشاره کنیم که:

1- در واقع محصلی که این آموزش ها را می بیند باید بتواند با کمک آنها تا حدی با پدیده های فیزیکی اطراف خود، آشنا شده و در نهایت بتواند درک درستی از آنها داشته باشد.

2- دقت و هوشیاری او را در زمینه پدیده های پیرامونش بالا برده تا بتواند به خوبی آنها را مشاهده نماید.

3- یکی از اهداف مهم ما باید بالا بردن جرات افراد باشد تا در این زمینه بتوانند سوال کنند، طراحی کرده و آن را آزمایش نمایند.

4- باید قدرت تجزیه و تحلیل او در این زمینه افزایش یابد.

5- باید آموزش داده شود که در زمینه مسائل فیزیکی خود به دنبال بدست آوردن اطلاعات رفته و ارتباط آنها را با یکدیگر بدست آورده و بتواند از این اطلاعات به نتیجه صحیح دست یابد.

6- باید در زمینه آموزش های فیزیک به افراد بیاموزیم که روحیه جستجوگری داشته و به درستی منابع خود را برای پژوهش مهیا نماید.

7- باید بداند که در این علم و موفقیت در آن، باید روحیه همکاری داشته تا بتواند در آینده از این آموزش ها استفاده نماید.

آیا اهداف آموزش فیزیک محقق شده است

سوالی که در این مقطع پیش می آید این است که آیا تک تک این اهداف در شیوه آموزش های فیزیک محقق گردیده یا خیر؟  

در پاسخ با توجه به گروه هدف قرار دادن تعدادی از دانش آموزان، این نتیجه بدست آمد که در زمینه حیطه دانشی و آزمایشگاه، نتیجه حاصله مثبت بوده و به نتایج مطلوبی دست پیدا کرده ایم. اما باید این نکته را متذکر شویم که در زمینه تحقق اهداف دانشی در این آموزش ها، میان دختران و پسران تفاوتی وجود ندارد. همچنین هیچ تفاوتی را نمی توان میان دانش آموزان مناطق و نواحی مختلف قائل شد.

باید بدانید که داشتن یک برنامه آموزشی صحیح به منظور دستیابی به اهداف آموزش فیزیک باید به گونه ای باشد که نگرش افراد و بخصوص دانش آموزان را به علم فیزیک تغییر دهد. اما متاسفانه می بینیم که در این راستا زیاد موفق نبوده و دانش آموزان همچنان به این علم علاقه زیادی نشان نداده و بیشتر افراد کاربرد آن را تنها در همان مدرسه و دانشگاه و به منظور نمره آوری می دانند. اما خوشبختانه در حال نزدیک شدن به این اهداف هستیم.

در واقع برنامه آموزشی فیزیک یک برنامه قصد شده به منظور رسیدن به اهداف آموزشی فیزیک امروز با توجه به استفاده و کاربردی بودن آن نیست و باید در نحوه ارائه و اجرای آن تغییر و تحولاتی صورت گیرد تا نه تنها علاقه مندی افراد را بالاتر ببرد، بلکه میزان عملکرد و کارایی آن را نیز به افراد با توجه به زندگی امروز و پیشرفت علم گوشزد نماید.

راهکارهای لازم الاجرا به منظور رسیدن به اهداف آموزشی فیزیک

در قدم اول باید برنامه های آموزشی را به گونه ای طراحی کنیم که ترس افراد از آزمایش، تجربه و تغییر از بین رفته و به آنها یاد دهیم که در اطراف خود بیشتر و بهتر کنکاش کنند و به دنبال چراها باشند، این یکی از اهداف آموزش فیزیک در قدم اول خواهد بود. سپس به آنها بیاموزیم که برای حل این چراها خود آستین بالا زده و کارهای آزمایشگاهی و کارگاهی را انجام دهند بدون آنکه از خراب شدن و یا به نتیجه درست نرسیدن آن ترسی داشته باشند.

به عنوان یکی از اهداف آموزش فیزیک باید فیزیک را از قالب یک درس تئوری خارج کرده و آن را به کارگاه ها و آزمایشگاه ها بکشانیم تا علاقه افراد برای نزدیک شدن و استفاده از آن بیشتر شود. به آنها یاد بدهیم که این علم را با زندگی خود تلفیق نمایند و برای بهبود زندگی، صنعت و پیشرفت در هر زمینه ای از آن استفاده کنند.  

در واقع در یک جمله باید بگوییم که نباید درگیر آموزش بدون کار و یا کار بدون آموزش های لازم شویم و باید در علومی مانند علم فیزیک این دو در کنار یکدیگر باشند.